Erken Yumurtalık Yetmezliği Hakkında Bilinmesi Gerekenler

Yumurtalık yetmezliği, yumurtalıkların 40 yaşından önce fonksiyonlarını tam olarak yerine getirememesi ile karakterize bir durumdur. Primer ve sekonder olmak üzere iki ayrı şekilde görülebilmektedir.

Sağlıklı ve üreme çağındaki bir kadında yumurtalıklar östrojen hormonu üretir. Bu hormon adet dönemlerinin devamlılığı ve kadın doğurganlığı adına kritik derecede önemlidir. Yaşın ilerlemesi ile birlikte yumurtalıkların östrojen üretimi azalır. Bazı kadınların yumurtalıkları genellikle 50’li yaşların başında girilen menopoz döneminden önce çalışmayı durdurur. Bu durum erken yumurtalık yetmezliği olarak adlandırılır.

Erken Yumurtalık Yetmezliği Nedenleri Nelerdir?

Yumurtalıkların içerisinde folikül adı verilen küçük kesecikler vardır. Bu kesecikler yumurtaları büyüme ve olgunlaşma sürecinde tutarlar. Erken yumurtalık yetmezliği durumunda foliküller ya hızlı tükenir ya da fonksiyon kaybına uğrar.

Erken yumurtalık yetmezliğinin nedenleri tam olarak bilinmemektedir. Otoimmün bozuklukların, kemoterapi veya radyasyon tedavisi almanın, genetik ve kromozomal bozuklukların ve viral enfeksiyonların erken yumurtalık yetmezliğine neden olabileceği kabul edilmektedir.

Erken yumurtalık yetmezliği risk faktörleri arasında yaş, aile öyküsü ve geçirilen yumurtalık ameliyatlarının olduğu da bilinmektedir.

Erken Yumurtalık Yetmezliği Belirtileri

Erken yumurtalık yetmezliği belirtileri, menopoz dönemi ve östrojen eksikliği belirtileri ile paralellik gösterir. Erken yumurtalık yetmezliğinin sık görülen belirtileri şu şekilde sıralanabilir:

• Adet düzensizliği
• Gebe kalamama,
• Sıcak basmaları,
• Sinirlilik hali ve konsantrasyon güçlüğü,
• Cinsel isteksizlik,
• Gece terlemeleri,
• Vajinal kuruluk ve
• Uyku sorunları.

Erken Yumurtalık Yetmezliği Nasıl Teşhis Edilir?

40 yaşından küçükseniz, diğer bir deyişle henüz menopoza girmenize uzun zaman varken adet görmemeye başladıysanız ya da adetleriniz seyrekleştiyse kadın hastalıkları ve doğum uzmanlarına muayene olmanız gerekir. Şikayetler dinlendikten sonra hekimler hem hormon hem de kan testlerine başvurabilirler. Öncelikle yumurtalıkların her ay yumurta salınımını yapıp yapmadığının anlaşılması için FSH hormon seviyesine ve yumurtalıklar tarafından salgılanan estradiol seviyesine bakılır. Sonuçlar, hekimlerin sorunu anlaması adına yol gösterici özellik taşır.

• En az 1 arayla gerçekleştirilen iki farklı testin sonuçları yüksek FSH değerlerine işaret ediyorsa
• Estradiol hormonu seviyesi düşükse,
• 3 aydır üst üste adet görülemiyorsa ya da adet düzensizliği varsa erken yumurtalık yetmezliği teşhisi konulabilir.

Teşhis dahilinde, bir sonraki adım olarak transvajinal ultrasonografiye başvurulması mümkündür. Bu görüntüleme yöntemi ile erken yumurtalık yetmezliğinin işaretleri olan folikül azlığı belirlenebilir ve küçük yumurtalıklar görüntülenebilir.

Erken yumurtalık yetmezliği kadınların yalnızca gebe kalmasını engellemez; çeşitli sağlık sorunlarına da neden olabilir. Çünkü östrojen kemik ve kalp sağlığı için de oldukça önemli bir hormondur. Yumurtalık fonksiyonlarındaki sorunlara bağlı olarak östrojen üretiminin azalması ile kadınlarda endişe ve depresyon, göz hastalıkları, osteoporoz, hipotiroidizm, yüksek kolesterol ve kalp hastalıkları risklerinin arttığı da bilinmektedir.

Erken Yumurtalık Yetmezliği Tedavisi

Erken yumurtalık yetmezliği tedavisi östrojen eksikliği nedeniyle oluşabilecek sağlık sorunlarının önlenmesini hedefler. Bu kapsamda östrojen terapisine başlanabilir. Bu tedavi sayesinde osteoporoz ve sıcak basmaları engellenebilir. Farklı hormonların kombinasyonu ile bir tedavi planlaması yapıldığı takdirde menstrual periyotlar yeniden başlayabilir. Diğer bir tedavi yöntemi de kalsiyum ve D vitamini takviyelerinin kullanılmasıdır. Bu vitaminler sayesinde östrojen eksikliği nedeniyle oluşması muhtemel sağlık sorunlarının önüne geçilebilir.

Erken yumurtalık yetmezliği gebe kalmaya engel olabilen bir sağlık sorunudur. Yine de bu durumun erken teşhis edildiği kadınlarda yumurta veya embriyo dondurma gibi yöntemler ile gebelik oluşma ihtimali bulunmaktadır. Yumurtalar tamamen tükendikten sonra tanı konulmuşsa ne yazık ki kadınların doğal yollarla  gebe kalması mümkün değildir. Bu nedenle erken teşhis gebe kalınması açısından kritik derecede önemlidir.